قبل از بحث درباره تحول دیجیتال آیا در حال برنامه‌ریزی یا اجرای نوعی پروژه دیجیتالی‌سازی در کارخانه خود هستید؟ اما آیا می‌دانید که این فرآیند به چه معناست و از کجا باید شروع کرد؟ چگونه می‌توان با چالش‌های رایج آن مقابله کرد و در صورتی که به‌درستی مدیریت شود، در آینده به کجا خواهید رسید؟
برای درک واقعی این تغییر در صنعت، ابتدا بهتر است تعریف کنیم که این تحول چه معنایی دارد. تحول دیجیتال به معنای ادغام فناوری‌های دیجیتال در عملیات کارخانه برای بهبود کیفیت محصول، از بین بردن سیلوهای داده، افزایش بهره‌وری دارایی‌ها و کاهش چشمگیر زمان توقف برنامه‌ریزی‌نشده است.
مهم‌تر از همه، باید بدانید که تحول دیجیتال برای همه سازمان‌ها یکسان نیست؛ بلکه یک مسیر منحصربه‌فرد برای هر سازمان است. هنگامی که سازمان‌ها این سفر را آغاز می‌کنند، باید بدانند که داشتن یک پایه محکم ضروری است. به همین دلیل، هر مرحله از دیجیتالی‌سازی باید پیش از پیشرفت به مرحله بعدی تکمیل شود.
مرحله 1: مدرن‌سازی – ایجاد پایه تحول دیجیتال
در این مرحله، سازمان‌هایی که از ماشین‌آلات قدیمی و سیستم‌های کنترل دیجیتال ساده استفاده می‌کنند—از جمله دستگاه‌های میدانی قدیمی و پنل‌های رابط کاربری انسانی (HMI)—به لزوم به‌روزرسانی پی می‌برند. جمع‌آوری داده‌ها در این مرحله نسبتاً ساده است و شامل داده‌های عملیاتی پایه از ماشین‌ها، معیارهای سلامت سیستم و تبدیل اولیه سیگنال‌های آنالوگ به دیجیتال می‌شود.
جنبه‌های مهم مدرن‌سازی شامل کاهش دخالت‌های دستی از طریق اتوماسیون، افزایش عمر ماشین‌آلات و فراهم‌کردن زمینه‌ای برای گسترش دیجیتال در آینده است. مدرن‌سازی ماشین‌آلات فواید قابل توجهی دارد، از جمله کاهش زمان خرابی به دلیل کمتر شدن مداخلات دستی و خطاهای انسانی، بهبود کارایی انرژی و کاهش احتمالی هزینه‌های تعمیر و نگهداری. همچنین، کارکنان از نظارت دستی به سمت نقش‌های نظارتی و حل مسئله حرکت می‌کنند و ارزش بیشتری به سازمان می‌افزایند.
مرحله 2: اتصال – بررسی زیرساخت‌های شبکه
پس از آغاز سفر، اتصال آغاز می‌شود. این مرحله نیازمند برنامه‌ریزی و اندازه‌گیری دقیق زیرساخت‌های شبکه است. با اضافه شدن جمع‌آوری داده‌های بیشتر، شبکه باید بتواند ترافیک اضافی را مدیریت کند. اگر شلوغ‌ترین بزرگراه‌های جهان تنها دو یا چهار لاین داشتند، مشکلات ترافیکی بزرگی پیش می‌آمد. کارخانه شما نیز از این نظر تفاوتی ندارد. قابلیت‌های پیشرفته جمع‌آوری داده، مانند داده‌های ماشین و خوانش‌های حسگر در زمان واقعی، نیازمند یک شبکه قوی‌تر برای عملکرد بهینه است.
چالش‌های کلیدی این مرحله شامل رفع سیلوهای داده، حفظ امنیت داده‌ها و بهبود دسترسی به داده‌های زمان واقعی است. علاوه بر این، مرحله اتصال بر امنیت و استانداردسازی تأکید دارد و شامل مکانیزم‌هایی برای اعتبارسنجی داده‌ها، ممیزی‌های امنیتی منظم و سیستم‌های افزونگی می‌شود.
مرحله 3: دید – پیشرفت با بینش‌های داده‌ای
مرحله دید در تحول دیجیتال مانند تماشای چشم‌اندازهای زیبا در یک سفر طولانی است. این یک مرحله هیجان‌انگیز است که در آن سازمان‌ها شروع به مشاهده فواید ملموس تحول دیجیتال می‌کنند. فناوری‌های این مرحله شامل ابزارهای پیشرفته تجسم داده، پنل‌های HMI و سیستم‌های نظارتی و جمع‌آوری داده (SCADA) هستند.
داده‌های پیچیده‌تری مانند معیارهای تولید، معیارهای کیفیت، شاخص‌های عملکرد کلیدی (KPI) و معیارهای محیطی و ایمنی جمع‌آوری و مشاهده می‌شوند. این داده‌ها به درک عمیق‌تر فرآیندهای تولید کمک می‌کنند و به شناسایی ناکارآمدی‌ها و گلوگاه‌ها می‌پردازند. مهندسان فرآیند و ذی‌نفعان می‌توانند ببینند که چگونه دسترسی به داده‌های زمان واقعی به تصمیم‌گیری هوشمندانه‌تر کمک می‌کند. کارکنان نیز از معیارهای قابل اجرا برای حل سریع مشکلات و اتخاذ رویکردهای هدفمند بهره‌مند می‌شوند.
مرحله 4: شفافیت – بهبود تطابق و مدیریت ریسک
مرحله شفافیت شامل سیستم‌های پیچیده‌ای مانند ذخیره‌سازی داده‌های ابری، سیستم‌های اجرایی تولید (MES) و راه‌حل‌های یکپارچه برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP) است. این مرحله نشان‌دهنده انتقال به داده‌های جریان فرآیند، قابلیت ردیابی مواد و معیارهای عملکرد کارکنان است. چالش‌های این مرحله شامل اطمینان از کیفیت ثابت محصول، ارائه دیدی جامع از عملیات و متمرکز کردن ذخیره داده‌ها برای به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات در سراسر سازمان می‌شود. این شفافیت به رهبران اجازه می‌دهد تا در حسابرسی‌های تطابق دقیق‌تر عمل کنند و داده‌ها به‌راحتی در دسترس باشند.
مرحله 5: پیش‌بینی – اتخاذ رویکردی پیشگیرانه
پیش‌بینی شامل استفاده از ابزارهای تحلیل پیش‌بینی‌کننده در تحول دیجیتال، مدل‌های یادگیری ماشین و حسگرهای پیشرفته است. جمع‌آوری داده‌ها در این مرحله بر معیارهای نظارت بر شرایط، مانند لرزش، دما، مصرف برق، کیفیت و حتی داده‌های لاگ امنیت سایبری متمرکز است.
مزایای این مرحله شامل افزایش طول عمر دارایی‌ها، کاهش زمان‌های خرابی برنامه‌ریزی‌نشده، به حداقل رساندن ضایعات و تقویت امنیت سایبری است. با این حال، پیاده‌سازی این فناوری‌ها نیازمند بودجه قابل توجه و مشارکت کارشناسان تیم است. همکاری با یک شریک قابل اعتماد برای موفقیت در دو مرحله آخر ضروری خواهد بود. این مرحله همچنین شامل تغییر در مهارت‌های کارکنان از تفکر واکنشی به تفکر پیشگیرانه است که شامل توانایی تفسیر داده‌ها و درک تحلیل‌های پیش‌بینی‌کننده می‌شود.
مرحله 6: تجویزی – واکنش به تغییرات بازار
این مرحله با الگوریتم‌های پیشرفته هوش مصنوعی، سیستم‌های پشتیبانی تصمیم‌گیری و حلقه‌های بازخورد خودکار مشخص می‌شود. داده‌های جمع‌آوری‌شده در تحول دیجیتال برای این مرحله، مسیرهای تولید و تنظیمات ماشین‌ها را بهینه می‌کند، در حالی که تجزیه‌وتحلیل علل ریشه‌ای به‌طور دقیق مشکلات و محل آن‌ها را شناسایی می‌کند.
چالش‌هایی مانند بهینه‌سازی منابع و پالایش فرآیند به‌طور مستمر مورد توجه قرار می‌گیرند و امکان واکنش سریع به عوامل خارجی مانند تغییرات بازار و تهدیدات رقابتی را فراهم می‌کنند. با رسیدن به این مرحله، حتماً تعادلی بین اتوماسیون و نظارت انسانی ایجاد کنید تا از بروز عواقب پیش‌بینی‌نشده مدرن‌سازی جلوگیری شود.
